بۆتۆکس چییە؟
بۆتۆکس (Botulinum toxin) ژەهرێکە کە لە بەکتریای کلۆستریدیۆم بۆتولینۆمەوە بەدەست دێت. کاریگەری خۆی نیشان دەدات بە ڕێگریکردن لە دەردانی ئەو ماددانە کە گواستنەوە لە کۆتاییەکانی دەمارەکاندا دابین دەکەن، هەروەها بە وەستاندنی گواستنەوە لە نێوان دەمارەکان و ئەو ئەندامانەی دەمارەکان دەگەنە دەستیان. وەستانی گواستنەوەی دەمارەکان دڵنیای دەدات لەوەی کە کارەکانی ئەو ئەندامەی کە دەمارەکە پێی دەگات کەم دەبێتەوە یان بە تەواوی لەدەست دەچێت. دەتوانرێت بۆ مەبەستی جوانکاری و جوانکاری بەکاربهێنرێت، بۆ کەمکردنەوەی چرچ و لۆچی دەموچاو کە بەهۆی جوڵەی ماسولکەکانی لاساییکردنەوە دروست دەبێت، بۆ ڕێگریکردن لە دروستبوونیان، بۆ کەمکردنەوەی ئارەقەکردنەوە لەو شوێنانەی کە ئارەقەیەکی زۆریان تێدایە، هەروەها لە چارەسەرکردنی شەقیقەی درێژخایەن.
بۆتۆکس لە کام ناوچە بەکاردێت؟
چارەسەری چرچ و لۆچی
کارکردنی ماسولکەکانی تەقلید بەدرێژایی ساڵان وا دەکات ئەو چەمانەوەیە لەسەر پێست کە دایدەپۆشێت دیار بێت و بەم شێوەیە هێڵە دینامیکییەکان لەسەر دەموچاو دەربکەون. باوترین هێڵە دینامیکییەکان لەسەر پێشەوە و لە نێوان برۆکان و دەوری چاوەکان و دەوروبەری لێوەکاندا دەبینرێن. هێڵەکانی سەر پێشەوە و دەوروبەری چاوەکان نیگایەکی کۆنتر بە کەسەکە دەبەخشن و هێڵەکانی نێوان برۆکان نیگایەکی ڕوخسار و تووڕەیی بە کەسەکە دەبەخشن. بە بەکارهێنانی بۆتۆکس بۆ ماسولکەکانی تەقلید، دەتوانرێت جوڵەی ئەم ماسولکانە لاواز بکرێت، کەمبوونەوەی جوڵەی ماسولکەکانیش تاودانی پێستی لەسەر کەمدەکاتەوە لەگەڵ جوڵەی ماسولکەکان و ئەو هێڵانەی بەهۆی تاودانەوە. بەم شێوەیە پێشکەوتنێکی بەرچاو لە دەربڕینی دەموچاودا بەدەست دێت کە پیر و توڕە دەردەکەوێت.
شێوەی دەموچاو
بە دەرزی بۆتۆکس دەتوانرێت برۆکان لە بەشی کلکەوە بەرز بکرێتەوە و بەرزی بەشی ناوەڕاستی برۆکان کە دەبێتە هۆی سەرلێشێواوی دەرکەوتنی دەموچاو، دەتوانرێت دابەزێنرێت.
دەرکەوتنی پووکی سەرەوەی دیار لەگەڵ زەردەخەنەکەدا دەبێتە هۆی دەرکەوتنێکی ناجوانکاری لەکاتی زەردەخەنەکردندا. ئەم دۆخە بە ئاسانی دەتوانرێت بە دەرزی بۆتۆکس ڕاست بکرێتەوە.
ماسێتێر (ماسولکەی جوین) زیادەڕۆیی: بە پێچەوانەی بەکارهێنانی ناوچەی تر، بەکارهێنانی بۆتۆکس بۆ ماسولکەی ماسێتەر بۆ چرچ و لۆچی بەکارناهێنرێت، بەڵکو بۆ نەرمکردنی دەرکەوتنی ڕووخساری چوارگۆشەی ئەو نەخۆشانەی کە زیادبوونی بەرچاوی ماسولکەی ماسێتەریان هەیە و بۆ بەدەستهێنانی ڕووخسارێکی هێلکەیی. بەم شێوەیە ڕوخسارێکی تەنکتر و ژنانەتر بەدەست دێت.
چارەسەری زۆر ئارەقکردنەوە
هەروەها کاتێک بۆتۆکس دەکرێتە سەر ڕژێنەکانی ئارەقە، گواستنەوەی نێوان ڕژێنەکانی ئارەقە و کۆتایی دەمارەکانیش بوەستێنرێت و کارکردنی ڕژێنەکانی ئارەقە کەم بکرێتەوە. ئەو شوێنانەی لەش زۆرترین ئارەق دەکەنەوە بریتین لە کفن و چەناگە. کاتێک بۆتۆکس دەدرێت لە شوێنە ئارەقاوییەکانی ئەو کەسانەی کە ئارەقکردنەوەی زۆریان هەیە و سکاڵای بۆنی ئارەقەی پەیوەندیداریان هەیە، گلەییەکانیان باشتر دەبێت.
کاریگەری بەکارهێنانەکە تا ٦ مانگ دەخایەنێت دوای ئەوەی شوێنەکانی ئارەقەکردنەوە زۆرەکان دیاری دەکرێن بەهۆی ئەو پشکنینەی کە پێش بەکارهێنانەکە ئەنجام دەدرێت.
چارەسەری شەقیقە
بەکارهێنانی بۆتۆکس؛ لە ٧ ناوچەی سەر و مل دەدرێت بە نوکی دەرزی کە تەنکترە لە ٣١ خاڵی دەرزی لێدان. چارەسەرەکە بە تاک پلانی بۆ دانراوە و لانیکەم ٢ ماوەی چارەسەرکردن هەیە کە ماوەی ١٢ هەفتەیە. لە هەندێک لە نەخۆشەکاندا پێویستی بە دووبارەکردنەوەی دەرزییەکە هەیە بۆ کاریگەری چارەسەرکردن، لەکاتێکدا لە هەندێک نەخۆشدا کاریگەرییەکەی بۆ چەند ساڵێک بەردەوام دەبێت. بە بڕیاری پزیشکی پسپۆڕی دەمار، دەتوانرێت ژەمی زیادە بەکاربهێنرێت بۆ شوێنە پێویستەکان لە دەرزی بۆتۆکس بەپێی شوێنی ئازارەکە، هەروەها دەتوانرێت شەقیقە لە ژێر کۆنتڕۆڵدا بگیرێتەبەر بە بەدەستهێنانی ئەنجامی سەرکەوتوو.
بۆتۆکس وەک دەرزی بەکاردێت و ڕێکارێکی ئازاربەخش نییە، لەوانەیە هەست بە ئازارێکی کەم بکرێت لە کاتی دەرزی لێدان. لەکاتی کەمبوونەوەی جوڵەی ماسولکەکانی تەقلیدکردندا دەدرێنە ناو ماسولکەکانی تەقلیدەوە، هەروەها دەخرێتە ناو پێستەوە کاتێک خوازراو بێت بۆ کەمکردنەوەی گلەیی ئارەقەکردنەوە.
کاریگەری بۆتۆکس ٣-٤ ڕۆژ دوای دەرزی لێدان دەست پێدەکات و لە هەفتەی یەکەمدا بە تەواوی جێگیر دەبێت، ماوەی کارکردنیش ٤-٦ مانگە. کاتێک بۆتۆکس کاریگەری خۆی لەدەست دەدات، دەتوانرێت بەکارهێنانەکە دووبارە بکرێتەوە.
بۆتۆکس هیچ کاریگەرییەکی لاوەکی جددی لەسەر تەندروستی نییە. دوای بەکارهێنانی، ئاوسانی کاتی و کێشان و بە دەگمەن دابەزینی کاتی پێڵوی چاو ڕوودەدات.
ڕاستەوخۆ دوای نەشتەرگەرییەکە دەتوانرێت ژیانی ڕۆژانە بە ئاسوودەیی بەردەوام بێت. بەڵام پێویستە دووربکەونەوە لەو جوڵانەی کە پێویستیان بە چەمانەوەی بۆ ماوەیەکی زۆر و کارکردنی ماسولکەکانی دەموچاو هەیە. جگە لەوەش دوای دەرزی بۆتۆکس پێویستە سەری بۆ ماوەی نزیکەی چوار کاتژمێر بە بەرز ڕابگیرێت، پێویستە دوورکەوتنەوە لە مەیل بۆ پێشەوە و پاڵنەکەوتن. نزیکەی هەشت کاتژمێر دوای دەرزی بۆتۆکس دەتوانیت دوش بگرێت بە ئاوی شلەتێن و بەبێ ئەوەی هیچ زیانێک بە دەموچاو بگەیەنێت، واتە بەبێ ئەوەی کیسە یان فشار بخەیتە سەر. پێویستە ئاگاداری بەکارهێنانی ئاوی سارد بێت لەکاتی شۆردنی دەموچاودا.
کاریگەری بۆتۆکس تا چەند دەخایەنێت؟
نزیکەی ٣ مانگ دوای بەکارهێنان، جوڵەی ماسولکە بەهێزەکان دەست دەکات بە گەڕانەوە. دوای ٤ مانگ جوڵەی ماسولکەکانی لاواز دەست پێدەکات. دوای ٦ مانگ کاریگەریەکەی بە تەواوی نامێنێت. سوودی هەیە لە نێوان ٤-٦ مانگ دووبارە بکرێتەوە.
ئایا بۆتۆکس دەبێتە هۆی لەدەستدانی دەربڕینی دەموچاو؟
مەبەستی سەرەکی بەکارهێنانی بۆتۆکس بێلایەنکردنی دەربڕینی دەموچاو نییە، بەڵکو بۆ نەرمکردنی دەربڕینی دەموچاو و پێدانی ڕوخسارێکی جوانکاری سروشتییە. وێنەی سەرلێشێواو و بێ دەربڕین بەهۆی دروستکردنی ئەپلیکەیشنەکە لە دەستی هەڵەدا دروست دەبێت. بۆتۆکس دەبێت لە دەستی پسپۆڕان ئەنجام بدرێت.
مرۆڤ لە ژیانیدا چەند جار دەتوانێت بۆتۆکس بکات؟
تا ئەو کاتەی پزیشکی پسپۆڕ و بە دەستی ڕاست ئەنجام بدرێت، دەتوانرێت بۆ هەتا هەتایە لەژێر کۆنترۆڵی پزیشکدا ئەنجام بدرێت.
ئایا ئافرەتی دووگیان دەتوانێت بۆتۆکس بکات؟
هێشتا نازانرێت ئایا بۆتۆکس کاریگەری زیانبەخشی هەیە لە کاتی دووگیانی و شیرپێداندا. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش واباشە لە کاتی دووگیانی و شیرپێداندا بۆتۆکس بەکارنەهێنرێت، هەروەها نابێت بۆتۆکس بۆ ئەو کەسانە بەکاربهێنرێت کە نەخۆشیی سیستەمی دەمارە ماسولکەکانیان هەیە.